Ársskýrsla
2020

Borghildur Erlingsdóttir, forstjóri Hugverkastofunnar

Ávarp forstjóra

Heimsbyggðin öll hefur staðið frammi fyrir áður óþekktri áskorun síðastliðið ár vegna heimsfaraldurs og hafa allir þurft að laga sig að gerbreyttum aðstæðum. Starfsemi og þjónusta Hugverkastofunnar er þar ekki undanskilin og á mjög stuttum tíma voru allar þjónustuleiðir stofnunarinnar komnar á rafrænt form og flestir starfsmenn í fjarvinnu. Starfsfólk stofnunarinnar á mikið lof skilið fyrir sveigjanleika, aðlögunarhæfni, þolinmæði og þrautseigju á þessum óvissutímum og tímum umbreytinga.

Við höfum lært mikið á stuttum tíma og sumar breytingar munu án efa skila sér í bættu og breyttu verklagi og betri vinnustað þegar heimurinn og vinnustaðurinn kemst í eðlilegt horf. Reynsla okkar mun vonandi einnig skila sér í bættri þjónustu og upplýsingagjöf til frambúðar.
Lesa meira

Starfsemi og hlutverk 2020

Í lok ársins 2020 var starfsmannafjöldi Hugverkastofunnar 36. Þar af var einn starfsmaður í fæðingarorlofi og einn starfsmaður starfaði hjá Hugverkastofu Evrópusambandsins (EUIPO) sem sérfræðingur sem lánaður er til starfa.

Hugverkasvið

Á hugverkasviði fer fram formleg og efnisleg meðferð umsókna um skráningu vörumerkja, einkaleyfa og hönnunar. Á sviðinu eru teknar ákvarðanir um skráningu eða synjun eftir atvikum og sinna lögfræðingar sviðsins rökstuðningi í þeim tilvikum þegar umsóknum er synjað. Leyst er úr andmæla- og niðurfellingar-málum á sviðinu, auk þess sem beiðnum um endurveitingu réttinda er sinnt. Þá tekur sviðið á móti umsóknum um viðhald réttinda auk þess að sinna beiðnum um aðilaskipti, veðsetningar, nytjaleyfi  og fleira.

Rekstrarsvið

Rekstrarsvið sinnir fjölbreyttum verkefnum. Má þar nefna móttöku erinda, þjónustu og ráðgjöf við viðskiptavini og útgáfu Hugverkatíðinda. Á sviðinu er einnig haldið utan um mannauðsmál, upplýsingatækni, kerfisstjórn, skjalastjórn, innkaup, launavinnslu, fjármál og áætlanagerð og samskipti í tengslum við alþjóðleg samstarfsverkefni. Áhersla á rafræna þjónustu var einkennandi fyrir árið 2020. Eiginleg móttaka var lokuð stóran hluta ársins vegna COVID-19 faraldursins og stór hluti starfsmanna var í fjarvinnu. Sérfræðingar sviðsins í upplýsingatækni gerðu fjarvinnu mögulega með hliðsjón af búnaði og öryggistengingum á svo gott sem einni helgi í upphafi fyrstu bylgju faraldursins. Öllum störfum innan stofnunarinnar hefur frá þeim tíma verið mögulegt að sinna í fjarvinnu sem og allri þjónustu við viðskiptavini.

Faggildingarsvið

ISAC, faggildingarsvið Hugverkastofunnar, er hin opinbera faggildingarstofa á Íslandi og starfar sjálfstætt innan stofnunarinnar. Á sviðinu starfa tveir starfsmenn sem sjá um daglegan og faglegan rekstur sviðsins. Við framkvæmd faggildingarmats og/eða faggildingareftirlits ræður sviðið til sín tæknilega matsmenn eða sérfræðinga til aðstoðar við mat á samræmi við tæknilegar kröfur. Faggildingarsvið leggur sig fram við að bjóða viðskiptavinum sínum góða þjónustu, taka þátt í nauðsynlegu alþjóðlegu samstarfi og efla samstarf milli hagsmunaðila faggildingar sem geta ýmist verið eigendur krafna, samræmismatsstofur eða notendur þjónustunnar, svo eitthvað sé nefnt.

Starfsemi og hlutverk 2021

Í lok árs 2020 var tekin ákvörðun um að uppfæra stefnu Hugverkastofunnar. Sú vinna fór af stað í byrjun árs 2021 og samhliða var skipurit stofnunarinnar endurskoðað. Í endurskoðaðri stefnu sem gildir til ársloka 2021 er áhersla lögð á stafræna umbreytingu Hugverkastofunnar og tekur nýtt skipurit mið af því.

Hugverkasvið

Á hugverkasviði fer fram efnisleg meðferð umsókna um skráningu vörumerkja, einkaleyfa og hönnunar. Á sviðinu eru teknar ákvarðanir um skráningu eða höfnun eftir atvikum og sinna lögfræðingar sviðsins rökstuðningi í þeim tilvikum þegar umsóknum er hafnað. Leyst er úr andmæla- og niðurfellingarmálum á sviðinu, auk þess sem beiðnum um endurveitingu réttinda er sinnt.

Rekstrarsvið

Verkefni rekstrarsviðs munu snúa að innri þjónustu, þ.e. fjármálum, rekstrarmálum, mannauðsmálum, upplýsingatækni, skjala- og gæðamálum og umhverfismálum.

Þjónustusvið

Nýtt kjarnasvið þjónustu tók til starfa 1. maí 2021 til að styðja við innleiðingu á endurskoðaðri stefnu. Á nýju þjónustusviði mun m.a. fara fram formleg meðhöndlun umsókna og erinda, útgáfa Hugverkatíðinda og önnur ytri þjónusta. Markmið sviðsins verður að byggja upp skilvirka og notendamiðaða þjónustu.

Skrifstofa forstjóra

Skrifstofa forstjóra annast sameiginleg málefni sviða Hugverkastofunnar, s.s. innri og ytri samskipti, stafræna þróun og innleiðingu á stefnu.
Skrifstofan veitir jafnframt lögfræðilega ráðgjöf og vinnur einnig sjálfstætt að tilteknum verkefnum eða málaflokkum í samvinnu við forstjóra eða sviðsstjóra.

Innlent samstarf

Hugverkastofan leggur mikla áherslu á að eiga gott samstarf við innlenda hagsmunaaðila til að auka þekkingu á hugverkaréttindum, bæta þjónustu við viðskiptavini og stuðla að aukinni og bættri notkun hugverkaréttinda á Íslandi. Stofnunin hefur því í gegnum árin efnt til margvíslegs samstarfs við aðila í iðnaði, menntun, rannsóknum, nýsköpun og frumkvöðlastarfsemi hér á landi enda er hugverk víða að finna. Ber þar m.a. að nefna Háskóla Íslands, Háskólann í Reykjavík, Samtök iðnaðarins, Íslandsstofu, Nýsköpunarmiðstöð Íslands og Icelandic Startups.
Hugverkastofan á einnig í samtali við umboðsmenn hugverkaréttinda á sviði iðnaðar. Hún fundar reglulega með Félagi umboðsmanna vörumerkja og einkaleyfa (FUVE) og Félagi einkaleyfasérfræðinga (FEIS) til að miðla upplýsingum og tryggja að stofnunin veiti viðskiptavinum bestu þjónustu sem völ er á.

Erlent samstarf

Hugverkastofan á í miklu alþjóðlegu samstarfi til að tryggja virka miðlun upplýsinga, reynslu og þekkingar á milli einkaleyfa- og hugverkastofa í Evrópu. Slík þróun verður sífellt mikilvægari á tímum heimsvæðingar þar sem viðskipti, iðnaður og rannsóknar- og þróunarstarf eru í auknum mæli alþjóðleg.

Þessi vinna fer að miklu leyti fram á vettvangi Evrópsku einkaleyfastofunnar (EPO) en Hugverkastofan tekur virkan þátt í stjórnun stofnunarinnar sem fulltrúi eins af 38 aðildarríkjum hennar. Forstjóri Hugverkastofunnar var kosinn varaformaður framkvæmdaráðs EPO til þriggja ára í maí 2019, auk þess sem Hugverkastofan er þátttakandi í margs konar tæknilegum og lögfræðilegum verkefnum sem öll miða að því að gera upplýsingar um einkaleyfi og umsóknir aðgengilegri fyrir notendur á heimsvísu og samræma túlkun aðildarríkjanna á sambærilegri löggjöf. Þá taka starfsmenn stofnunarinnar þátt bæði í fundum og námskeiðum á vegum Alþjóðahugverkastofnunarinnar (WIPO) sem Ísland er aðili að.

Hugverkastofan á einnig í viðamiklu samstarfi á vettvangi Hugverkastofu Evrópusambandsins (EUIPO), Nordic Patent Institute (NPI) og Fríverslunarsamtaka Evrópu (EFTA), auk samstarfs á milli einkaleyfa- og hugverkastofa Norðurlandanna og Eystrasaltsríkjanna.

Aðgerðir vegna COVID-19

Þegar heimsfaraldur COVID-19 skall á hér á landi í marsmánuði var gripið til víðtækra aðgerða til að laga starfsemi Hugverkastofunnar að breyttum aðstæðum. Öryggi og velferð starfsfólks og viðskiptavina var þar í fyrirrúmi en einnig var lögð áhersla á að þær aðstæður sem sköpuðust hefðu sem minnst áhrif á starfsemi og þjónustu Hugverkastofunnar.


Móttaka stofnunarinnar lokaði tímabundið 16. mars. Sérfræðingar stofnunarinnar í upplýsingatækni gerðu á skömmum tíma fjarvinnu starfsfólks mögulega með hliðsjón af búnaði og öryggistengingum en á örfáum dögum skipti stór hluti starfsfólks yfir í fjarvinnu. Þrátt fyrir þessar breytingar var hvorki að sjá verulegar breytingar í umsóknarfjölda né áhrif á vinnuafköst starfsfólks. Þvert á móti var t.d. mikil aukning í fjölda vörumerkjaumsókna sem rannsakaðar voru á árinu samanborið við árið á undan.

Móttaka Hugverkastofunnar hefur verið að mestu lokuð frá því faraldurinn hófst og á sama tíma hefur öll þjónusta verið rafræn. Hægt er að bóka fjarfund með ráðgjafa í gegnum heimasíðuna en mikil eftirspurn hefur verið eftir ráðgjöf á tímabilinu. Sérstök áhersla var svo lögð á rafrænar lausnir til að geta tekið á móti öllum gögnum og erindum rafrænt.

Við erum til rafrænnar þjónustu reiðubúin

Þjónusta Hugverkastofunnar

Á árinu 2020 var haldið áfram með ýmsar aðgerðir til að byggja upp og bæta þjónustu með nýjustu tækni og þarfir viðskiptavina að leiðarljósi. Aðgerðirnar eru í takt við stefnu stofnunarinnar fyrir árin 2018-2022, en þær miða að því að auka fagmennsku og sýnileika, bæta rafræna upplifun og innleiða nýjar og bættar þjónustuleiðir. Þetta kom sér vel þegar heimsfaraldur skall á í byrjun árs og loka þurfti móttökunni. Nýjar og bættar þjónustuleiðir gerðu mögulegt að halda óbreyttu þjónustustigi og áframhaldandi góðum samskiptum við viðskiptavini.

Rafræn þjónusta

Hugverkastofan stefnir á að innleiða fleiri rafrænar þjónustulausnir á nýju ári og vinna frekar að þróun þjónustuleiða. Einnig er stefnt á að setja verkefnið Stafræn Hugverkastofa af stað sem lið í að ljúka við tiltekna áfanga á stafrænni vegferð stofnunarinnar.

Fyrirfram bókuð ráðgjöf í formi símtala eða fjarfunda jókst jafnt og þétt á árinu, þá fjölgaði rafrænum fyrirspurnum einnig. Á heimsíðunni, www.hugverk.is, er í boði að skilja eftir skilaboð allan sólarhringinn.  

Allir reikningar Hugverkastofunnar orðnir rafrænir

Frá 1. maí hafa allir reikningar frá Hugverkastofunni verið rafrænir. Markmiðið er að lækka kostnað allra aðila, nútímavæða viðskiptaumhverfi ríkisins með auknu framboði stafrænnar þjónustu og framfylgja umhverfissjónarmiðum.
Hugverkastofan sér um að senda reikningana út til viðskiptavina. Þeir eru aðgengilegir í pósthólfinu á Ísland.is. Jafnframt er í boði að fá reikninga senda rafrænt með tölvupósti.

Rafræn útgáfa reikninga er í takt við stefnu Hugverkastofunnar frá árinu 2018, en þar kemur fram að sérstök áhersla verði lögð á að starfsemi stofnunarinnar hafi sem minnst áhrif á umhverfið og að markvisst verði leitað leiða til að draga úr sóun.

Mögulegt að leggja inn öll gögn rafrænt

Hugverkastofan tekur nú á móti öllum gögnum rafrænt, þ.e. í gegnum rafræn umsóknarkerfi eða með tölvupósti, eftir því sem við á. Þó er viðskiptavinum stofnunarinnar að sjálfsögðu enn heimilt að leggja inn umsóknir og erindi á pappír.

Í ljósi heimilda stjórnsýslulaga, nr. 37/1993, um rafræna stjórnsýslu tekur Hugverkastofan rafræn gögn gild þegar áskilnaður er í lögum eða reglugerðum um frumrit og eins samþykkir stofnunin áfram eiginhandarundirskriftir án þess að kalla eftir frumriti viðkomandi skjals.

Hugverkastofan áskilur sér þó þann rétt að kalla eftir frumriti gagna á pappír í þeim tilvikum sem ástæða er talin til,svo sem ef líkur eru á því að gögnin séu ekki óbreytt frá upprunalegri gerð.

Madrid e-Filing í boði hjá Hugverkastofunni

Í október varð Ísland fyrst Norðurlanda að innleiða Madrid e-Filing, rafrænt alþjóðlegt umsóknarferli fyrir vörumerki, hjá Alþjóðahugverkastofunni (WIPO) í Genf.  Hugverkastofan hefur milligöngu um ferlið sem er pappírslaust, notendavænt, öruggt og skilvirkt. Í rafræna ferlinu hafa umsækjendur beinan aðgang að vöru- og þjónustulista (e. Madrid Goods & Services Manager) Alþjóðahugverkastofunnar til að kanna flokkun og  útbúa vöru- og þjónustulista.

Með alþjóðlegri vörumerkjaumsókn hjá Alþjóðahugverkastofunni er hægt að sækja um skráningu vörumerkis í einu eða fleiri aðildarríkjum Madrid-bókunarinnar. Hægt er að velja yfir 100 ríki í umsókninni og má þar nefna Evrópusambandið, Kína og Bandaríkin.

Nýtt rafrænt form fyrir umsóknir um vörumerki

Á haustmánuðum var nýtt rafrænt form fyrir vörumerkjaumsóknir sett í loftið. Nýja formið felur í sér ýmsar nýjungar, en því er ætlað að einfalda umsóknarferlið með betrumbættu viðmóti og aukinni upplýsingagjöf til umsækjenda. Umsóknarformið var einnig uppfært í samræmi við gildistöku laga nr. 71/2020 og reglugerðar nr. 850/2020.

Helstu nýjungar nýja umsóknarformsins eru:

Nýjum tegundum vörumerkja, sem bættust við með breytingu á vörumerkjalögunum 1. september, var bætt við.
Umsækjendur geta lagt drög að umsókn áður en að innskráningu kemur. Þannig má t.d. sjá kostnað við umsókn, undirbúa vöru og/eða þjónustulista og kanna skráningarhæfi merkis með leit í vörumerkjaleitarvél Hugverkastofunnar.
Listi tilgreininga vöru og þjónustu var útfærður nánar og undirbúningur vöru og/eða þjónustulista einfaldaður. 
Umsækjendur geta nú á einfaldan hátt valið úr lista vöru og/eða þjónustu sem samþykktur er af Hugverkastofunni, Alþjóðahugverkastofnuninni (WIPO) og Hugverkastofu Evrópusambandsins (EUIPO), TM-class. 
Umsækjendur geta einnig veitt stofnuninni endurgjöf í lok umsóknarferlisins en viðtökurnar hafa verið mjög jákvæðar frá umboðsmönnum, fulltrúum fyrirtækja og einstaklingum.  

Bætt upplýsingagjöf til viðskiptavina

Það er okkur hjá Hugverkastofunni mikilvægt að halda góðum samskiptum við viðskiptavini okkar. Því tókum við í notkun á árinu tvær nýjar þjónustuleiðir í upplýsingamiðlun sem við vonumst til að verði okkar helstu viðskiptavinum til hagsbóta. Fyrst ber að nefna Hugverkatíðindi (áður ELS tíðindi) en nú er hægt að fá þau send í tölvupósti um leið og þau birtast á heimasíðu okkar. Einnig hófum við að senda út fréttabréfið okkar, Hugverkaskot, en það kemur út fjórum sinnum á ári. Þessi nýjung hefur mælst mjög vel fyrir hjá viðskiptavinum og áskrifendum.

Ný ensk heimasíða

Þann 1. júlí fór í loftið ný ensk heimasíða Hugverkastofunnar, www.isipo.is Þar er að finna, líkt og á íslensku síðunni, helstu upplýsingar um hugverkavernd á Íslandi, leitarvélar ásamt nýjustu fréttum af starfseminni.

Nýjar tegundir vörumerkja

Með nýjum tegundum vörumerkja gefast aukin tækifæri til verndunar vörumerkja á Íslandi. Taktu þátt í skemmtilegum leik og giskaðu á öll merkin.
Hversu mörg vörumerki þekkir þú?

Breytingar á lögum um vörumerki

Gagngerar breytingar áttu sér stað þann 1. september 2020 í tengslum við umsýslu og skráningu merkja hér á landi með gildistöku laga nr. 71/2020 um breytingu á lögum um vörumerki nr. 45/1997. Á sama tíma tók einnig gildi ný heildarreglugerð um vörumerki nr. 850/2020. Með lögunum var innleidd tilskipun Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) 2015/2436 á sviði vörumerkja en með henni hefur nálgun aðildarríkja Evrópusambandsins og EES/EFTA-ríkjanna varðandi málsmeðferð í vörumerkjamálum verið samræmd með mun ítarlegri hætti en áður.

Lög nr. 155/2002 um félagamerki voru á þessu tímamarki felld brott og ákvæði þeim tengd færð í vörumerkjalög, sem taka nú einnig til félaga- og ábyrgðar- og gæðamerkja. Slík merki eru í eðli sínu vörumerki og um þau gilda að meginstefnu til sömu ákvæði um málsmeðferð o.fl. og gilda um þau. Aukin áhersla er hins vegar en áður var á útfærslu og uppfærslu reglna um notkun þeirra.

Tegundir merkja

Ein meginbreytingin sem þetta felur í sér eru ný tækifæri í verndun merkja hér á landi enda er ekki lengur gerð sú krafa að merki þurfi að vera sýnilegt tákn. Hugmyndaflugið eitt ræður för og þótt helstu tegundir merkja séu skilgreindar í reglugerð er opið fyrir það sem enn er jafnvel óþekkt. Merki þarf þó að uppfylla skilyrði um skýrleika og nákvæmni og tilgreina þarf þær vörur og þjónustu sem merki er ætlað að standa fyrir.

Merki má nú útfæra í umsókn með hvaða hætti sem er, svo fremi sem það er gert með skýrum, nákvæmum, heildstæðum, aðgengilegum, skiljanlegum, endingargóðum og hlutlausum hætti svo stjórnvöld, sem og almenningur geti gert sér grein fyrir skýru og nákvæmu inntaki þeirrar verndar sem eigandi fær með skráningu. Þessi viðmið eru ekki ný af nálinni, heldur komu þau fram í svonefndum Sieckmann-dómi Evrópudómstólsins frá árinu 2002, mál nr. C-273/00 og koma í stað þeirrar kröfu að merki sé sýnilegt. Ef útlit merkis krefst nánari skýringa er heimilt að leggja fram lýsingu með umsókn en það er ekki skylt nema merki sé af annarri tegund en reglugerðin tilgreinir. Lýsingin verður að varða merkið eingöngu og má ekki leiða til útvíkkunar á umfangi verndar.

Breytingar á málsmeðferð

Málsmeðferð Hugverkastofunnar, bæði á umsóknarstigi og eftir skráningu merkis, er með breyttum lögum og nýrri reglugerð skýrari og gagnsærri en áður. Kröfur til skráningarhæfis sem fram koma í 13. og 14. gr. laganna hafa verið útfærðar nánar, sem og formleg og efnisleg rannsókn á umsóknarstigi. Þá er nú heimilt, telji einhver að merki eigi ekki að fást skráð, að senda Hugverkastofunni svonefnda ábendingu. Eins og áður er unnt að andmæla skráningu eftir birtingu í Hugverkatíðindum eða fara fram á að skráning merkis verði felld niður eða hún takmörkuð. Hægt er að óska eftir frestun málsmeðferðar vegna sáttaumleitana í að lágmarki tvo mánuði, sem og yfirfærslu á réttindum sér til handa byggi andmælin á betri rétti til merkis.

Þeirri málsmeðferð sem áður gekk undir heitinu stjórnsýsluleg niðurfelling hefur nú til nánari aðgreiningar verið skipt í annars vegar ógildingu og hins vegar niðurfellingu. Grundvöllur kröfu og réttaráhrif hvorrar leiðar um sig eru mismunandi, ógilding leiðir til þess að litið er svo á að merki hafi aldrei verið til en niðurfelling leiðir til afnáms skráningar frátilteknum tímapunkti.

Verndartími merkja sem sótt er um 1. september 2020 og síðar er nú 10 ár frá umsóknardegi en ekki skráningardegi eins og verndartími eldri merkja. Fimm ára notkunarskylda mun nú miðast við endanlegan skráningardag og því fá þau merki sem sótt er um eftir lagabreytingu ekki úthlutað eiginlegum skráningardegi fyrr en að skráningarferli loknu. Endurnýjun eldri merkja helst óbreytt og miðar áfram við skráningardag.

Breytt viðmið 1. apríl 2021

Tvö ákvæði reglugerðar nr. 850/2020 taka ekki gildi fyrr en 1.apríl 2021, sbr. 2. mgr. 77. gr.

Frá þeim tíma gilda ný viðmið við mat á svart/hvítum merkjum og grátóna og nálgunin „what you see is what you get“ tekin upp – þ.e.merki í svart/hvítu nær ekki yfir aðra liti en svart/hvíta. Þetta verður þó ekki afturvirkt og verða þau merki sem sótt verður um fram að breytingunni í svart/hvítu eða grátóna áfram túlkuð með sama hætti og verið hefur. Hugverkastofan fylgir í þessu sambandi þeim viðmiðum sem sett voru í samræmingarvinnu Evrópsku hugverkastofunnar (EUIPO) og birt þann 15. apríl 2014:CP4 – Common Communication on the Common Practice of the Scope of Protection of Black and White („B&W“) Marks.

Með umsóknum sem lagðar verða inn 1. apríl 2021 og síðar verður ennfremur heimilt að leggja fram vöru- og þjónustulista á ensku í stað íslensku.

Gæðavottun og gæðakerfi

Allt frá árinu 2013 hefur Hugverkastofan haft vottað gæðakerfi samkvæmt ISO 9001 staðlinum fyrir veitingu og viðhald einkaleyfa, skráningu og viðhald vörumerkja og hönnunar, en þýska vottunarstofan DQS hefur annast úttektir á kerfinu. ISO 9001 staðallinn fjallar m.a. um ábyrgð stjórnenda, stjórnun auðlinda, uppbyggingu ferla vegna framleiðslu og þjónustu, mælingar á starfsemi og hvernig frávik eru greind, til að stuðla að sífelldum umbótum. Einn meginþáttur staðalsins snýr að því að hlusta á þarfir viðskiptavina og laga starfsemina að óskum þeirra eins og mögulegt er.
‍‍
Undanfarin ár hefur verið unnið að því hjá Hugverkastofunni að laga stjórnunarkerfið enn frekar að starfsemi stofnunarinnar og gera það aðgengilegra starfsfólki. Umbæturnar á árinu 2020 snúa aðallega að endurgerð gæðahandbókar Hugverkastofunnar og innleiðingu stjórnunarkerfisins í Microsoft Office 365.

Græn skref og loftslagsstefna Hugverkastofunnar

Á árinu var ákveðið að innleiða Græn skref, en með verkefninu leggur Hugverkastofan sitt af mörkum við að draga úr neikvæðum umhverfisáhrifum af starfsemi sinni og efla umhverfisvitund starfsmanna.

Verkefnið er unnið í fimm skrefum undir handleiðslu sérfræðinga Umhverfisstofnunar, en hvert skref inniheldur á bilinu 20-40 aðgerðir sem stofnanir þurfa að innleiða í sinn rekstur. Til að sinna verkefninu var skipað sérstakt umhverfisteymi og er stefnan sett á að ljúka skrefunum fyrir árslok 2021. Samhliða Grænu skrefunum verður unnið að gerð loftslagsstefnu, skv. lögum um loftslagsmál, sem ríkisstofnunum ber skylda til að setja sér.

Undir lok árs náði Hugverkastofan fyrsta skrefinu og fékk viðurkenningu á því frá Umhverfisstofnun.

Grænt bókhald

Þáttur í Grænu skrefunum er að stofnanir haldi utan um sérstakt Grænt bókhald, en með því getur Hugverkastofan meðal annars fylgst með losun gróðurhúsalofttegunda sem stafar frá starfseminni.  

Heimsfaraldurinn hafði mikil áhrif á heildarlosun Hugverkastofunnar árið 2020, sem dróst saman um 85,7%. Skýringu á því má rekja til þess að fundir og námskeið erlendis voru haldin í formi fjarfunda. Á árinu var tekin ákvörðun um að kolefnisjafna allar þær flugferðir sem farnar eru á vegum stofnunarinnar og voru því 32 tré gróðursett í nafni Hugverkastofunnar fyrir árið 2020.

Pistlar

Pétur Vilhjálmsson

Um fimmtungur íslenskra einkaleyfisumsókna tengist sjávarútvegi

Þegar íslenskar umsóknir um einkaleyfi eru greindar eftir tæknisviðum kemur fljótt í ljós að íslenskur sjávarútvegur og afleiddur iðnaður...
Lesa meira
Jón Gunnarsson

Four Seasons, vörumerki og ruglingshætta

Fyrstu dagar nóvembermánaðar voru viðburðaríkir í bandarískum stjórnmálum. Á sama tíma og flestir fjölmiðlar lýstu yfir sigri Joe Biden í forsetakosningum þar vestra fór fram...
Lesa meira
Borghildur Erlingsdóttir

Alþjóðahugverkadagurinn 2020: Græn hugverk eru auðlind

Í tilefni Alþjóðahugverkadagsins, sem hefur verið haldinn 26. apríl ár hvert frá árinu 2000, er fullt tilefni til að vekja sérstaka athygli á mikilvægi hugverka og hugverkaréttinda fyrir...
Lesa meira
Dagný Fjóla Jóhannsdóttir

Hugverk í heimsfaraldri

Það má með sanni segja að ein eftirsóttasta og umtalaðasta varan í heiminum um þessar mundir sé bóluefni við kórónuveirunni sem veldur Covid-19 sjúkdómnum.
Lesa meira
Borghildur Erlingsdóttir,  Ásta S. Fjeldsted og Sigríður Mogensen

Tækifæri og verðmæti í verndun hugverka

Hugverk eru í dag ein helstu verðmæti fyrirtækja. Hvort sem það er einkaleyfi, vörumerki, hönnun eða höfundaréttarvarið efni þá eru hugverk...
Lesa meira
HannaLillý Karlsdóttir

Situr tíkin til borðs með mafíunni?

Merki sem stríða gegn allsherjarreglu eða almennu siðgæði eru ekki skráningarhæf, sbr. 6. tl.1. mgr. 13. gr. vml. nr. 45/1997. Með allsherjarreglu er átt við að lögum og reglum sé haldið uppi í samfélaginu eftir því sem...
Lesa meira
Jón Gunnarsson

Snjallvæðing hugverka – Fjórðaiðnbyltingin og nýsköpun

Í kringum okkur sjáum við ýmsa tækniþróun sem er þegar farin að hafa stórkostleg áhrif á samfélög, iðnað og efnahagskerfi heimsins.
Lesa meira
SandraTheódóra Árnadóttir

Kynjabil í hugverkaiðnaði er tap okkar allra

Töluvert hefur hallað á hlut kvenna sem uppfinningamenn í einkaleyfaumsóknum síðustu áratugi.
Lesa meira
RagnhildurÞórarinsdóttir

Tæknisvið einkaleyfa – lykillinn að IPC-flokkunarkerfinu.

Fjöldi einkaleyfa getur verið góður mælikvarði á þróun og á hvaða sviðum hún hefur átt sér stað. Það getur hins vegar reynst erfitt að nýta...
Lesa meira

Tölfræði

Hugverkaskráningar í gildi á Íslandi í lok 2020

Vörumerki
Einkaleyfi
Hönnun

Skráð hugverk
í lok árs 2020

61.685

Þar af 7.488 í eigu
íslenskra aðila

8.895

ar af 87 í eigu
íslenska aðila

960

Þar af 135 í eigu
íslenskra aðila

Árið 2020
(Umsóknir)

4.160

↑ 1,2%

1.496

↓ 4,4%

92

↓ 27,6%

Árið 2020
(Veitt réttindi)

4.010

↑ 47%

1.452

↓ 3,9%

84

↓ 27,6%

Íslenskum vörumerkjaumsóknum fjölgaði á árinu 2020 um 5,2% þrátt fyrir slæmt efnahagsástand í kjölfar COVID-19 faraldursins. Þá voru teknar 47% fleiri ákvarðanir um birtingu vörumerkja á árinu 2020 en árið 2019. Þetta kemur fram í nýrri tölfræði Hugverkastofunnar fyrir árið 2020.

671 landsbundin vörumerkjaumsókn frá íslenskum aðilum barst Hugverkastofunni á árinu 2020. Það er aukning um 5,2% frá fyrra ári.
Heildarfjöldi vörumerkjaumsókna var um 1,2% meiri árið 2020 en árið 2019.
Heildarfjöldi ákvarðana um birtingu vörumerkja* jókst um 47% á milli ára. Aukninguna má rekja til átaks í rannsókn vörumerkja hjá Hugverkastofunni.
Landsbundnum einkaleyfisumsóknum íslenskra aðila fjölgaði um 8,5% á milli ára og IS-PCT alþjóðlegum umsóknum íslenskra aðila fjölgaði um 33%.
Hönnunarskráningum hér á landi heldur áfram að fækka á milli ára. Aðeins 84 skráningar voru hér á landi árið 2020, þar af níu landsbundnar.
*Með breytingum á vörumerkjalögum sem tóku gildi 1. september 2020 eru vörumerki nú birt til andmæla tveimur mánuðum áður en þau eru skráð. Því er í þessari yfirferð miðað við fjölda ákvarðana um birtingu vörumerkja til að gæta samræmis í framsetningu fyrir og eftir fyrrgreindar lagabreytingar.

Vörumerki

Vörumerkjaumsóknum í heild fjölgaði lítillega milli ára eða úr 4.110 umsóknum árið 2019 í 4.160 umsóknir árið 2020. Alþjóðlegum umsóknum fækkaði lítillega á milli ára (2.893 árið 2019 og 2.851 árið 2020), en á sama tíma fjölgaði landsbundnum umsóknum. Í ljósi neikvæðra efnahagslegra áhrifa af COVID-19 faraldrinum er sérstaklega áhugavert að sjá að landsbundnum vörumerkjaumsóknum íslenskra aðila fjölgaði á árinu um 5,2% (671 árið 2020 samanborið við 638 árið 2019).

Þessar jákvæðu tölur eru vonandi merki um grósku í nýsköpun og markaðsstarfi hér á landi. Það vekur þó einnig athygli að á meðal íslenskra umsókna sem bárust á árinu var töluverður fjöldi eldri og rótgróinna vörumerkja sem verið er að skrá í fyrsta skipti. Er það vonandi merki um að fyrirtæki hafi nýtt umrótið á árinu til þess að rýna sín hugverkamál.

Ákvörðunum um birtingu vörumerkja fjölgaði mikið milli ára, eða um 47% (4.010 ákvarðanir árið 2020 samanborið við 2.727 árið 2019). Munar þar helst um mikla aukningu á fjölda birtinga alþjóðlegra vörumerkja en þeim fjölgaði um 73% milli ára.
Þessi mikla aukning kemur til vegna átaks í rannsókn vörumerkja sem hófst í byrjun árs. Hjá Hugverkastofunni voru rannsökuð um 4.300 vörumerki samanborið við 3.000 árið 2019. Mikil fjarvinna starfsmanna Hugverkastofunnar vegna COVID-19 faraldursins hafði engan veginn neikvæð áhrif á afköst í rannsókn, nema síður sé.

Endurnýjunum skráðra vörumerkja fjölgaði um 13,2% milli ára (3.282 endurnýjanir árið 2020 samanborið við 2.900 árið 2019). Var aukning í fjölda alþjóðlegra endurnýjana (10,4%), landsbundinna íslenskra (20%) og landsbundinna erlendra (17,3%).

*Með breytingum á vörumerkjalögum sem tóku gildi 1. september 2020 eru vörumerki nú birt til andmæla tveimur mánuðum áður en þau eru skráð. Því er í þessari yfirferð miðað við fjölda ákvarðana um birtingu vörumerkja til að gæta samræmis í framsetningu fyrir og eftir fyrrgreindar lagabreytingar.



Einkaleyfi

Landsbundnum einkaleyfaumsóknum fækkaði um 14,5% milli ára. Munar þar um fækkun umsókna erlendra aðila úr 15 í aðeins tvær umsóknir árið 2020. Fjöldi landsbundinna einkaleyfaumsókna íslenskra aðila jókst hins vegar um fjórar milli ára, eða 8,5%.

Heildarfjöldi landsbundinna einkaleyfa sem veitt voru hérlendis árið 2020 var sá sami og árið á undan. Fjögur landsbundin einkaleyfi voru veitt til íslenskra aðila og fimm til erlendra aðila.




Fjöldi íslenskra PCT umsókna jókst um 33% milli ára, en 24 slíkar umsóknir voru lagðar inn árið 2020 samanborið við 18 árið 2019. IS-PCT umsóknir eru alþjóðlegar PCT umsóknir sem lagðar eru inn á Íslandi þar sem umsækjandi er íslenskur.

Fjöldi staðfestra evrópskra einkaleyfa hjá Hugverkastofunni lækkaði lítillega árið 2020 miðað við árið á undan. Árið 2020 voru 1.443 evrópsk einkaleyfi staðfest hér á landi samanborið við 1.502 árið 2019, sem er samdráttur um 3,9%. Er það í fyrsta skipti frá því Ísland gerðist aðili að evrópska einkaleyfasamningnum sem fækkun verður á fjölda staðfestra einkaleyfa milli ára.

Hönnun

Umsóknum um skráningu hönnunar fækkaði um 27,6% milli ára. 92 umsóknir um skráningu hönnunar bárust árið 2020 samanborið við 127 árið 2019. Munaði þar um töluverða fækkun alþjóðlegra umsókna sem fækkaði úr 111 umsóknum árið 2019 en aðeins 74 bárust árið 2020. Landsbundnum umsóknum um skráningu hönnunar fjölgaði um tvær milli ára.
Fjöldi skráninga hönnunar dróst einnig saman á milli ára. Alls voru 84 hönnunarskráningar árið 2020 sem er samdráttur um 27,6%. Árið 2020 voru 75 alþjóðlegar skráningar hönnunar hjá Hugverkastofunni en áfram fækkar landsbundnum skráningum. Aðeins níu voru skráðar á árinu 2020.

Úrskurðir og ákvarðanir

Á árinu 2020 úrskurðaði Hugverkastofan í 7 andmælamálum og ákvarðaði í 11 málum um gildis kráningar. Hægt er að sjá úrskurði og ákvarðanir Hugverkastofunnar með því að smella hér.

Mannauður og rekstur



Lykiltölur úr rekstri 2020

Rekstrarform Hugverkastofunnar er A-hluta form og er fjárheimild stofnunarinnar ákvörðuð á fjárlögum hvers árs án þess að til komi framlag úr ríkissjóði. Reksturinn er fjármagnaður með þjónustugjöldum frá þeim sem kosið hafa að vernda hugverk sín hér á landi, bæði innlendum og erlendum aðilum. Reksturinn er því um margt frábrugðinn rekstri annarra ríkisstofnana en umsvif
stofnunarinnar ráðast af fjölda umsókna og erinda sem koma til meðferðar hjá stofnuninni hverju sinni. Ýmsir utanaðkomandi þættir geta svo haft áhrif á fjölda umsókna, svo sem gengisþróun og aðstæður í efnahagsmálum hér á landi og á alþjóðavísu.

Rekstur Hugverkastofunnar

Rekstur Hugverkastofunnar gekk vel á árinu þrátt fyrir sérstakar aðstæður. Fjárheimild stofnunarinnar var 552,7 m.kr. en reksturinn er með öllu fjármagnaður með þjónustugjöldum. Rekstrartekjur voru alls 521,5 m.kr. sem er 11,2% aukning frá árinu áður. Tekjurnar skiptust þannig að mestar voru tekjur vegna vörumerkja eða 66,4% af heildartekjum, þar á eftir voru tekjur vegna einkaleyfa 33,4% og tekjur vegna hönnunar voru rúmlega 0,2%. Sértekjur Hugverkastofunnar voru 11,6 m.kr. sem skýrast af endurgreiðslum frá alþjóðastofnunum vegna ferðakostnaðar, útlögðum kostnaði vegna samstarfsverkefna og launakostnaðar sérfræðings í starfi hjá EUIPO. Samtals voru tekjur stofnunarinnar 533,1 m.kr.
Útgjöld voru nokkuð lægri en gert var ráð fyrir í áætlun og skýrist það einkum af því að ekki var ráðist í viðhaldsframkvæmdir á ytra byrði fasteignarinnar, sem og lægri ferðakostnaði. Heildargjöld námu 515 m.kr. og var stærsti einstaki útgjaldaliðurinn launakostnaður, eða 76%.

Rekstrartekjur:

521.5 milljónir króna

Sértekjur:

11,6 milljónir króna

Rekstrarkostnaður:

515 milljónir króna

Starfsmenn

36

manns

Meðalstarfsaldur

9

ár

Meðalaldur

42

ára

Starfsfólk Hugverkastofunnar

Hugverkastofan leggur áherslu á að vera eftirsóknarverður vinnustaður þar sem starfsfólk sýnir hvert öðru virðingu, deilir og viðheldur þekkingu sinni og veitir viðskiptavinum faglega og trausta þjónustu. Hugverkastofan hefur á að skipa fjölbreyttum og öflugum hópi starfsmanna sem leggur sig fram um að gera góðan vinnustað betri með jákvæðni og góðum samskiptum.

Árið 2020 var krefjandi fyrir allt starfsfólk og stjórnendur þar sem hefðbundin samskipti og samvera viku að miklu leyti fyrir fjarvinnu og rafrænum samskiptum. Það er áskorun að viðhalda samheldni og góðum liðsanda við slíkar aðstæður en starfsfólk lagði mikinn metnað í að viðhalda samskiptum í leik og starfi við breyttar kringumstæður. Fyrir utan hina fjölmörgu rafrænu fundi sem haldnir voru vegna starfsins stóð starfsfólk einnig fyrir annars konar rafrænum viðburðum eins og bingói, pub quiz, jólaskemmtun o.fl.

Fjöldi starfsfólks í lok árs 2020 var 36. Þar af var einn starfsmaður í fæðingarorlofi og einn starfsmaður starfaði hjá Hugverkastofu Evrópusambandsins (EUIPO) sem sérfræðingur sem lánaður er til starfa. Starfsmannavelta var lítil, eða um 4%, og skýrist mestmegnis af ráðningu sumarstarfsfólks. Stöðugildi í lok árs 2020 voru 34,25.

Starfsfólk Hugverkastofunnar styrkir Ljósið

Í desember gafstarfsmannafélag Hugverkastofunnar 120.000 krónur til Ljóssins í stað þess aðstarfsmenn skiptust á jólagjöfum. Ljósið er endurhæfingar- og stuðningsmiðstöðfyrir fólk sem hefur fengið krabbamein og aðstandendur þess. Markmið Ljóssinser að fólk fái sérhæfða endurhæfingu og stuðning, þar sem



fagfólk aðstoðar viðað byggja upp líkamlegt og andlegt þrek, auk þess að fá stuðning við að setjasér markmið sem auka daglega virkni og hafa þannig áhrif á lífsgæði almennt.

Hægt er að leggja sitt af mörkum og styrkja Ljósið með því að smella hér.